Kabinetsplannen aanpak belastingontwijking en -ontduiking

De staatssecretaris van Financiën heeft in een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer zijn plannen voor de aanpak van belastingontwijking en -ontduiking geschetst. Belangrijk aandachtspunt is dat Nederlandse bedrijven niet belemmerd mogen worden om in het buitenland te ondernemen en dat Nederland aantrekkelijk moet zijn en blijven voor buitenlandse bedrijven. De staatssecretaris wil af van het beeld dat Nederland het internationale bedrijven gemakkelijk maakt om belasting te ontwijken. Dat beeld doet het investeringsklimaat geen goed. In zijn fiscale beleidsagenda heeft de staatssecretaris aandacht besteed aan de fiscale maatregelen die moeten bijdragen aan een aantrekkelijk investeringsklimaat.

De aanpak van belastingontwijking en belastingontduiking omvat twee pijlers:

• bescherming van de belastinggrondslag;
• maatregelen in de sfeer van transparantie en integriteit.

De eerste pijler omvat maatregelen tegen uitholling van de Nederlandse belastinggrondslag, maatregelen die belastingontwijking door kwalificatieverschillen tussen belastingstelsels moeten voorkomen en maatregelen die ongewenste doorstroomactiviteiten en oneigenlijk gebruik van het verdragennetwerk moeten voorkomen.

Belastinggrondslag 
In de eerste helft van 2018 wordt een wetsvoorstel ingediend om de eerste Europese anti-ontgaansrichtlijn (ATAD1) in te voeren. Deze richtlijn schrijft vanaf 2019 de volgende maatregelen in de vennootschapsbelasting voor:

• een algemene renteaftrekbeperking;
• een maatregel die voorkomt dat winsten worden verschoven naar een laag belaste dochteronderneming;
• exitheffingen, die moeten voorkomen dat belasting wordt ontweken door de vennootschap naar een ander land te verplaatsen;
• een algemene antimisbruikregel.

Nederland kent al exitheffingen en een algemene antimisbruikmaatregel.

Algemene renteaftrekbeperking
De rente die een bedrijf betaalt is in beginsel aftrekbaar en bij de ontvanger belast. In concernverband kan dit leiden tot belastingontwijking door rente te betalen in een land met een hoog belastingtarief en te ontvangen in een land met een laag belastingtarief. Om uitholling van de belastinggrondslag te voorkomen wordt de aftrek van de per saldo verschuldigde rente beperkt tot maximaal 30% van het bruto bedrijfsresultaat. Tot een bedrag van € 1 miljoen is de per saldo verschuldigde rente in ieder geval aftrekbaar. Deze maatregel zal worden ingevoerd zonder eerbiedigende werking voor bestaande leningen.

Aanpak belastingontwijking via gecontroleerde buitenlandse vennootschappen
Het kabinet wil belastingontwijking via lichamen of vaste inrichtingen in een land met een laag statutair tarief of in een land dat is opgenomen op de EU-lijst van niet-coöperatieve landen bestrijden in gevallen waarin geen sprake is van reële activiteiten. Van reële activiteiten is sprake als is voldaan aan een loonsomeis van € 100.000 en aan de eis dat ten minste 24 maanden een kantoorruimte ter beschikking staat.

Aanpak belastingontwijking door kwalificatieverschillen
De tweede Europese richtlijn ter bestrijding van belastingontwijking (ATAD2) bevat voorschriften die de fiscaal voordelige effecten van constructies met hybridemismatchstructuren neutraliseren. Omdat wetgeving die hybride mismatches aanpakt technisch zeer complex is, denkt het kabinet dat internetconsultatie noodzakelijk is. Deze consultatie moet nog dit jaar plaatsvinden om begin 2019 een wetsvoorstel te kunnen indienen. Verder wil Nederland in alle belastingverdragen een bepaling opnemen die voorkomt dat verdragsvoordelen worden toegekend aan een hybride entiteit als het inkomen van de entiteit niet wordt belast bij de deelnemers. Deze bepaling kan door middel van het Multilateraal Verdrag doorwerken in verdragen waarin een dergelijke bepaling ontbreekt.

Oneigenlijk gebruik belastingstelsel
Om te voorkomen dat het Nederlandse belastingstelsel wordt gebruikt voor doorstroomactiviteiten naar belastingparadijzen komt er een stelsel van bronbelastingen op uitgaande dividend-, rente- en royaltystromen naar laag belaste of niet-coöperatieve landen en in misbruiksituaties. De invoering van de bronbelasting op dividend vindt gelijktijdig met de afschaffing van de dividendbelasting plaats per 1 januari 2020. De invoering van de conditionele bronbelastingen op rente en royalty’s kan in 2021 worden gerealiseerd. In de Wet inhoudingsplicht houdstercoöperatie en uitbreiding inhoudingsvrijstelling zijn een loonsomeis van € 100.000 en de eis van een kantoorruimte die gedurende ten minste 24 maanden ter beschikking staat opgenomen. Deze eisen gaan ook gelden voor de internationale informatie-uitwisseling en het verkrijgen van zekerheid vooraf. De staatssecretaris laat onderzoeken of de deelnemingsvrijstelling zo kan worden gewijzigd dat deze niet meer van toepassing is op nagenoeg lege (tussen)houdsters.

Transparantie en integriteit 
Na de publicatie van de Panama papers heeft het vorige kabinet een aantal nationale maatregelen aangekondigd. De daarbij genoemde invorderingsmaatregelen zullen worden opgenomen in het Belastingplan 2019. In het regeerakkoord is bepaald dat de informatiepositie van de Belastingdienst versterkt moet worden. De aangekondigde maatregel om de reikwijdte van het wettelijke fiscale verschoningsrecht te verduidelijken moet tegen deze achtergrond worden bezien.

Versterking integriteit financiële markten 
Om de integriteit van financiële markten te versterken werkt het kabinet aan wetgeving voor het instellen van een zogenoemd UBO-register (Ultimate Beneficial Owner). Ook wordt bestaande wetgeving voor trustkantoren aangescherpt. In de eerste helft van 2018 komt het kabinet met een wetsvoorstel om de integriteit en professionaliteit van trustkantoren te verbeteren, de eisen voor de dienstverlening aan te scherpen en de handhavingsbevoegdheden van DNB uit te breiden.

Voor het bestrijden van internationale belastingontwijking is het niet alleen belangrijk dat Nederland internationale en EU-standaarden naleeft. Het is ook van groot belang dat andere landen dat doen. Alleen dan is de aanpak van internationale belastingontwijking effectief.